Kościół w Łukowicy pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła
Fot.
Akwarela Józefa Pieniążka, kościół w Łukowicy, 1934 r.
Świątynia gotycka i jej wnętrze
Prawdziwą perłą wśród zabytków na terenie gminy Łukowica jest drewniany kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła. Świątynia ta pochodzi z początku XVIw.,zbudowana pierwotnie w stylu gotyckim, ale została gruntownie przebudowana: „barokizowana” w latach 1693-97. Po tak generalnej przebudowie nastąpiła konsekracja kościoła dn. 23 czerwca 1720r. dokonana przez biskupa Jana Tarłę. Pierwsza konsekracja tego kościoła miała miejsce w 1550 r., czego wizualnym znakiem są bardzo dużych rozmiarów zacheuszki na ścianach świątyni, a także dwa ostrołukowe portale: pierwszy znajduje się pośrodku południowej ściany nawy, w wejściu do babińca- bocznej kruchty. Ciekawostką są zdrowe zęby pozostawione w ścianie owego babińca jako wota. Warto dodać, że takie znalezisko to unikat w skali całej Polski. Drugi portal teraz jest umiejscowiony w południowej ścianie prezbiterium ale najprawdopodobniej został tam przeniesiony podczas przebudowy albo ze strony przeciwległej, albo od zachodniej, gdzie stanowił wejście główne do kościoła.
Obraz św. Anny Samotrzeć, polichromia i chrzcielnica
Najstarszym zabytkiem, znajdującym się w łukowickiej świątyni jest obraz św. Anny Samotrzeć z 1520r., pięknie odrestaurowany. Dzięki pracom konserwatorskim rozpoczętym w 2008r. na światło dzienne ukazała się przepiękna polichromia. Na północnej ścianie prezbiterium znajduje się scena Bożego Narodzenia z wyłaniającym się w tle miastem, zaś na przeciwległej ścianie Pokłon Trzech Króli. Warto zwrócić uwagę na szczegóły, z jakimi prezentuje artysta postacie: bogato zdobione gronostaje królów, majestatyczne szaty Matki Bożej i św. Józefa, charakterystyczne wiejskie stroje pasterzy oraz ich instrumenty, czy wreszcie zwierzęta i rośliny. W nawie głównej mamy dwie postacie świętych: św. Piotra( S.PETR) i Jana (S.[J]OA[N]). Widoczna tu farba smalta( błękit królewski) nie była dostępna w Polsce, a jedynie na południu Europy. Była to bardzo droga farba, niespotykana zazwyczaj w wiejskich kościołach. Wysoki kunszt artystyczny malarza oraz materiał użyty przy tworzeniu polichromii świadczą o zamożności i hojności ówczesnych kolatorów kościoła- Sędzimirów. Na uwagę również w kościele zasługują dwie chrzcielnice: górna z wyrytą datą 1693 oraz dolna, odwrócona do góry nogami, prawdopodobnie gotycka z wyrytym napisem IHS. W Łukowicy istniała szkoła parafialna( powstała na pewno pomiędzy 1577- 1596 istniała 12 lat, a potem dopiero w połowie XVIIIw.), szpital ( w XVIIIw), bractwo Niepokalanego Poczęcia NMP powstałe 23.08.1698r. uposażone przez Sędzimirów.
Barokizacja 1693-97
Kolejny etap w dziejach tej świątyni to przebudowa w latach 1693-97. Przedłużono nawę główną, wymieniono strop i dodano prospekt organowy, z czasem kościół wypełnił barokowy wystrój: ołtarze, ambona oraz na zewnątrz wieżyczki kopułowe z dzwonem. Ponadto przed 1728 zbudowano nową drewnianą dzwonnicę z dwoma dzwonami, poświęcono ją w połowie XVIIIw. Rok 1878 obfitował w generalny remont budynku kościelnego: położono posadzkę kamienną ( w której pośrodku nawy jest wejście do krypty), położono nową polichromię, otoczono świątynię kamiennym murem. I wtedy również kolatorzy (wówczas już Radomyscy i Rudniccy) nie oszczędzali ofiarując pokaźne sumy na tę inwestycję. Na zewnętrznej stronie ściany południowej znajduje się Ogrojec: scena Ukrzyżowania Jezusa wraz z symbolicznym przedstawieniem drogi krzyżowej. W roku 1905 zakupiono nowe organy do tej świątyni, które można podziwiać do dzisiaj. Kościół był remontowany również w latach 50-tych i 70-tych kościół, a od 2008r. trwa jego konserwacja finansowana przez Urząd Marszałkowski i parafię.
Kaplica na cmentarzu
Oprócz zabytkowej drewnianej świątyni w Łukowicy jest również kaplica pod wezwaniem św. Krzyża zbudowana w stylu gotyckim( być może w XVIw.), odnowiona przez ks. Jakuba Szurowskiego ( był proboszczem w Łukowicy od 1725r.), w której odprawiano nabożeństwa drogi krzyżowej. Niestety po remoncie współczesnym straciła swój charakterystyczny styl. Obecnie pełni funkcję kaplicy na cmentarzu parafialnym.
Kościół św. Andrzeja w Łukowicy
Odtwórz w języku polskim
St Andrew’s Church in Łukowica
Play in English
The wooden church in Łukowica is one of the treasures in Łukowica. It was built in the Gothic style at the beginning of the 16th century, however its external appearance is definitely Baroque. The church in Łukowica owes its baroque appearance to a thorough reconstruction in 1693-97. The most interesting antiques are: A painting “ The Virgin and Child with St Anne” dated on 1520, two baptismal fonts: the upper with an engraved date of 1693 and the lower, turned upside down, probably Gothic with an engraved IHS. In addition to this, a beautiful polychrome from the 16th century has seen the light of day thanks to conservation works (started in 2008 until today).
